Vrijdag 18 november 2022 t/m Donderdag 24 november 2022
ABRWeek.nlABRWeek.nlABRWeek.nl
info@abrweek.nl
Online
ABRWeek.nlABRWeek.nlABRWeek.nl
Meld je aan

Wat is antibioticaresistentie?

Wat is antibioticaresistentie (ABR)?

Vrijdag 18 november 2022

Vandaag is de eerste dag van de World Antimicrobial Awareness Week (WAAW)! De gehele week staat in het teken van antibioticaresistentie. Iedere dag behandelen we een ander thema. Vandaag staat ‘Wat is antibioticaresistentie?’ centraal.  

Wil je eerst meer weten over het onderwerp? Bekijk dan de filmpjes, animaties en andere informatie over antibioticaresistentie op deze pagina. 

Landelijke quiz

Wat weet jij al van antibioticaresistentie? Speciaal voor de WAAW hebben wij een quiz opgezet, benieuwd naar de juiste antwoorden? Bekijk de PDF!

Bekijk de juiste antwoorden hier!

Meer informatie?

Wil je meer weten over antibioticaresistentie of de regionale zorgnetwerken ABR? Kijk dan op de site van het zorgnetwerk in jouw regio. Hier vind je informatie over lopende projecten, het risicoprofiel van jouw regio en andere informatie.  

Antibioticaresistentie - in het kort

In de zorg zijn infecties een veelvoorkomend begrip. Infecties worden veroorzaakt door micro-organismen, zoals bacteriën en virussen. Zoals we tijdens de coronapandemie hebben gemerkt, verspreiden virussen en bacteriën (en dus ook resistente varianten) zich over de hele wereld. Infecties met resistente bacteriën zijn moeilijk te behandelen. Tegen bacteriële infecties worden antibiotica gebruikt, echter kunnen deze niet zomaar gebruikt worden. Zo is het belangrijk de kuur af te maken, ook als je geen klachten meer hebt en geen oude antibiotica te gebruiken. De reden hiervoor is dat als een antibioticum niet zorgvuldig wordt gebruikt, deze minder goed werkt tegen bacteriën. De bacterie kan dan ‘resistent’ worden tegen antibiotica.

Het probleem is dat steeds meer bacteriën, die bij mensen infecties kunnen veroorzaken, resistent blijken te zijn tegen deze laatste redmiddelen. De keuze voor een antibioticum dat goed werkt, wordt hierdoor steeds moeilijker. Als infecties niet meer behandeld kunnen worden, worden medische behandelingen zoals operaties risicovoller. Ook leidt het tot langere opnameduur en hogere zorgkosten. De verspreiding van resistente bacteriën leidt ertoe dat steeds meer kwetsbare mensen blootgesteld worden en het aantal moeilijk of niet te behandelen infecties toeneemt. Dit kan uiteindelijk leiden tot meer sterfte.

Wil je meer weten over antibioticaresistentie en hoe dit ontstaat? Bekijk dan de filmpjes van het RIVM of lees meer op de site Zorg voor beter. 

Wat is antibioticaresistentie? (RIVM)

Hoe onstaat resistentie tegen antibiotica? (RIVM)

EenVandaag in de klas: Antibioticaresistentie

Wat kun je als zorgprofessional doen om resistentie te voorkomen?

  • Voorkom infecties door goede handhygiëne, een schone werkomgeving en zorg voor schone hulpmiddelen/ steriele instrumenten.
  • Schrijf alleen antibiotica voor wanneer deze nodig zijn en schrijf voor volgens de richtlijnen.
  • Meld infecties veroorzaakt door een multiresistente bacterie in surveillance systemen.
  • Informeer patiënten/cliënten op welke manier zij antibiotica juist kunnen gebruiken.
  • Informeer patiënten/cliënten hoe zij infecties kunnen voorkomen door goede hygiëne.

Ervaringsverhaal patiënt

Antibioticaresistentie heeft grote gevolgen voor de zorgprofessionals, maar natuurlijk ook voor de patiënten zelf. Rezisto heeft een video gemaakt waarin een patiënt zelf vertelt wat de gevolgen zijn van het dragerschap van een resistente bacterie.

E-learning ABR voor verpleegkundigen en verzorgenden

Welke factoren spelen een rol bij het ontstaan van antibioticaresistentie en infecties? En hoe voorkom je het? Dat leer je in de  e-learning Antibioticaresistentie gemaakt door Instituut Verantwoord Medicijngebruik (IVM) en vier ABR zorgnetwerken.

Als begeleider, (wijk)verpleegkundige, verzorgende of doktersassistent kom je in aanraking met infecties en antibioticaresistentie. Dan is het belangrijk om te weten hoe je daarmee omgaat. Volg daarom in slechts 1 uur deze nascholing. Daarna kun je precies uitleggen wat antibiotica is en hoe je er verantwoord mee omgaat. Ook weet je meer over luchtweg- en urineweginfecties en hoe je infecties en antibioticaresistentie kunt voorkomen.

Klik hier voor meer informatie

Informatie vanuit het RIVM

Meer aandacht voor resistente schimmels

Vanaf 2013 vindt er resistentie surveillance plaats van klinische Aspergillus fumigatus stammen in 5 UMCs in Nederland, sinds 2018 aangevuld met 5 niet-universitaire ziekenhuizen. Omdat er een toename werd gezien van Aspergillus isolaten met resistentie tegen azolen, ontwierpen Radboudumc, LUMC en RIVM samen een vernieuwde, meer verdiepende surveillance om meer informatie te kunnen verzamelen over de prevalentie en de klinische implicaties van resistentie. Deze surveillance paste ook in een project, dat binnen het RIVM was opgestart om de bedreiging van schimmels voor de publieke gezondheidszorg in een multidisciplinaire aanpak te onderzoeken. In 2022 startte een pilot van deze verdiepende surveillance in twee academische centra (Leiden, Nijmegen). De resultaten hiervan worden in 2023 bekend.  In het RIVM zijn inmiddels ook faciliteiten gecreëerd om met whole genome sequencing (WGS) de Aspergillus fumigatus isolaten nauwkeurig te onderzoeken. Hierbij werkt het RIVM samen met het Nationale Schimmel ReferentieLaboratorium in Nijmegen. Vanuit Nederland is er ook gepleit voor het includeren van schimmels in AMR-programma’s (1), mede gezien toenemende resistentie bij Candida en dermatofieten. Het JPIAMR-programma gaf aan deze oproep gehoor. Ook dienden IDS/RIVM en het Schimmel Referentie Laboratorium een aanvraag in om een internationaal surveillanceprogramma op te zetten voor schimmelresistentie. De pandemie van COVID-19 leidde tot een toename van pulmonale infecties met schimmels, met name door Aspergillus en Mucormyceten. Via een snelle response werd daar landelijke (en Europese) surveillance voor opgericht en werden de resultaten gepubliceerd (2-5). In 2023 zullen de landelijke surveillanceresultaten en gegevens van WGS met andere stakeholders worden besproken. IDS/RIVM is gevraagd om een aantal onderzoeksprojecten vanuit de overheid te coördineren. Deze zijn gericht op het opsporen van bronnen van resistentie bij A. fumigatus, die zich ook richten op mogelijke interventies.  Omdat dit One Health-probleem verschillende ministeries betreft, wordt er via een opdrachtgeversconsortium relevante informatie uitgewisseld. In dit consortium werken het RIVM, de Wageningen Universiteit en het Radboudumc samen. Naar aanleiding van een recente bevinding in de eerste lijn, zetten de partijen samen met de NIVEL in 2023 een pilot op, zodat ze inzicht krijgen in de prevalentie van resistentie bij schimmelinfecties van de huid, haren en nagels (6).   

    1. Fisher MC, Alastruey-Izquierdo A, Berman J, Bicanic T, Bignell EM, Bowyer P, Bromley M, Brüggemann R, Garber G, Cornely OA, Gurr SJ, Harrison TS, Kuijper E, Rhodes J, Sheppard DC, Warris A, White PL, Xu J, Zwaan B, Verweij PE. Tackling the emerging threat of antifungal resistance to human health. Nat Rev Microbiol. 2022 Sep;20(9):557-571.
    2. Bentvelsen RG, Arkel ALEV, Rijpstra TA, Kant MKM, Brugge SVS, Loth DW, Van Wijngaarden P, Mée AWFD, Yick DCY, Diederen BMW, Wever PC, Leenders ACAP, Van Dommelen L, Groot KH, Van den Bijllaardt W, Verweij PE. Regional Impact of COVID-19-Associated Pulmonary Aspergillosis (CAPA) during the First Wave. J Fungi (Basel). 2022 Jan 19;8(2):96.
    3. Janssen NAF, Nyga R, Vanderbeke L, Jacobs C, Ergün M, Buil JB, van Dijk K, Altenburg J, Bouman CSC, van der Spoel HI, Rijnders BJA, Dunbar A, Schouten JA, Lagrou K, Bourgeois M, Reynders M, van Regenmortel N, Rutsaert L, Lormans P, Feys S, Debavaye Y, Tamion F, Costa D, Maizel J, Dupont H, Chouaki T, Nseir S, Sendid B, Brüggemann RJM, van de Veerdonk FL, Wauters J, Verweij PE. Multinational Observational Cohort Study of COVID-19-Associated Pulmonary Aspergillosis. Emerg Infect Dis. 2021 Nov;27(11):2892-2898.
    4. Verweij PE, Brüggemann RJM, Azoulay E, Bassetti M, Blot S, Buil JB, Calandra T, Chiller T, Clancy CJ, Cornely OA, Depuydt P, Koehler P, Lagrou K, de Lange D, Lass-Flörl C, Lewis RE, Lortholary O, Liu PL, Maertens J, Nguyen MH, Patterson TF, Rijnders BJA, Rodriguez A, Rogers TR, Schouten JA, Wauters J, van de Veerdonk FL, Martin-Loeches I. Taskforce report on the diagnosis and clinical management of COVID-19 associated pulmonary aspergillosis. Intensive Care Med. 2021 Aug;47(8):819-834.
    5. Buil JB, van Zanten ARH, Bentvelsen RG, Rijpstra TA, Goorhuis B, van der Voort S, Wammes LJ, Janson JA, Melchers M, Heusinkveld M, Melchers WJG, Kuijper EJ, Verweij PE. Case series of four secondary mucormycosis infections in COVID-19 patients, the Netherlands, December 2020 to May 2021. Euro Surveill. 2021 Jun;26(23):2100510.
    6. Buil JB, Bronckers IMGJ, Driessen RJB, Do Nguyen Dan T, Melchers WJG, Verweij PE. Terbinafine resistance explains treatment failure in a patient with tinea corporis. Ned Tijdschr Geneeskd. 2021 Nov 30;165:D5009
X